Huzur Romanında kahramanın ağzından şöyle diyordu Tanpınar: Mademki düşünüyorum. O halde varım, mademki duyuyorum, o halde varım, madem ki harp ediyorum, o halde varım, madem ki ıstırap çekiyorum, o halde varım! Varım, varım, varım!
Bugün Ahmet Hamdi Tanpınar’ın doğum günü. Edebiyatımızın unutulmaz simalarından Tanpınar’ı, onun yeniden var olduğu bir zeminde, Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesiyle anmak istedik. Tarih ve edebiyatın kol kola girdiği bu müze kütüphane kazandığı yeni konsept ve diğer kütüphanelerden ayrılan yönleriyle tanınmaya değer.
Edebiyat müze kütüphaneleri;
Tarihi bir mekâna kurulma,
Bölgede yaşamış yazar ve şairlerin kitaplarını barındırma,
Yine yazar ve şairlere ait şahsi eşyaları sergileme,
Orijinal basım ve tıpkı basım eserleri bünyesinde bulundurma gibi dört ana özelliğe sahiptir.
Ülkemizin dördüncü edebiyat müze kütüphanesi olarak 2011 yılında kurulan AHTEM* Kütüphanesi edebiyat müzelerinin tanınırlığını artırmış, yıllık 40 bini aşan ziyaretçi sayısıyla dikkatleri üzerine çekmiştir. Dünyada Victor Hugo, Dostoyevski, Ernest Hemingway gibi yazarların şahsi eşyalarının ve el yazması eserlerinin bulunduğu müze kütüphanelere ülkemizden örnek verilecek bir müzedir. AHTEM dışında Mehmet Akif Ersoy, Karacaoğlan, Ahmet Arif, Erzurumlu Emrah ve Evliya Çelebi adıyla kurulan edebiyat müze kütüphaneleri de mevcuttur.
AHTEM tarihi dokusuyla İstanbul’un vazgeçilmezlerinden olan Alay Köşkü’ne kurulmuştur. Gülhane parkı içinde mimari yapısıyla dikkat çeken alay köşkü, Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan sur-i sultanî duvarı üzerinde bulunur. 19. Yüzyılın başında 2. Mahmut tarafından yaptırılan Alay Köşkü batılı mimari tarzdaki yapısıyla kendi döneminde padişahların seyir noktasıydı. Padişahlar hem sefere çıkacak orduyu temsil eden alay geçitlerini hem de resmî törenleri bu noktadan izlerdi.
1920’li yıllarda Ahmet Hamdi Tanpınar başkanlığında Sanayi-i Nefise Mektebinin edebiyat şurası, alay köşkünü kullanmaya başladı. Edebiyata yön verecek nice tartışma, konuşma ve sohbet bu köşkte yapıldı. Böylece köşkün ahşap zeminine, işlemeli yüksek tavanlarına padişahların olduğu kadar edebiyatçıların da sesleri sindi.
2011 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Topkapı Sarayını çeviren surların köşe kulesi sayılan Alay Köşkü, AHTEM adıyla kütüphaneye çevrildi. Kendi dönemlerinde padişahların halka bakan yüzü olan köşk günümüzde de topluma yön veren edebiyatçıların halkla buluştuğu bir nokta oldu. Edebiyat müzesi bugün hala şiir dinletilerine, edebiyat söyleşilerine kucak açmaktadır. Bu yönüyle müze hem edebiyatseverlerin hem tarih meraklılarının uğrak yerlerinden biridir.
Tanpınar Edebiyat Müzesi, kütüphane ve müze konseptini birleştiren bir mekân olduğu için İstanbul’da yaşamış yazarlara ait gözlük, şapka, daktilo, mektup, eldiven gibi şahsi eşyalar sergilenirken müzenin asırlık duvarlarını Tanpınar’ın öğrenciliğinden hocalık zamanlarına kadar uzanan yıllarda çektirdiği fotoğraflar süslemektedir.
Edebiyat müzesinin kütüphane kısmında binden fazla yazara ait bin tanesi İstanbul temalı dokuz bin kitap bulunmaktadır. Ayrıca Behçet Necatigil, Haldun Taner, Duygu Asena, Sedat Simavi adına verilen ödüllerin aralarında bulunduğu 700’ü aşkın ödüllü kitaba da ulaşmak mümkün.
Müzenin ikinci katında Tanpınar’ın yanı sıra Yahya Kemal, Necip Fazıl ve Nazım Hikmet’e ait özel bölümlerde yazarların elyazmaları ve mektupları da ziyarete açıktır.
Bu tarihi mekânın her bir odası ayrı bir bölüm olarak tanzim edilmiştir. Ödüllü kitaplardan birini seçerek Gülhane parkının ulu ağaçlarına bakan pencerelerden biri önüne kurulabilir, çayınızı yudumlarken kitap yaprakları arasında rahatsız edilmeden huzurlu vakit geçirebilirsiniz.
Üstelik müze kütüphane tarihi kaynaklar, edebi metinler olduğu kadar modern edebiyata yön veren onlarca dergiye de kapılarını açmaktadır. Süreli dergileri takip etmekten hoşlanıyorsanız bu bölüm sizi kendine kolayca çekecektir. Kubbeli salonun ferah atmosferinde edebiyatımızın köşe başlarından sayılan yazarların başka dillere çevrilmiş eserlerinin örneklerini de görmeniz mümkün.
Müze kütüphane daha sayamadığımız pek çok yönüyle geçmişe olduğu kadar ana tanıklık eden ve geleceğe de ışık tutan bir misyona sahip olduğunu gözler önüne sermektedir.
Siz de yolunuzu AHTEM Kütüphanesine düşürmek isterseniz Pazar hariç haftanın altı günü 10:00- 19:00 saatleri arasında Gülhane Parkı’na gidebilirsiniz.
Adres: Alemdar Mah, Gülhane Parkı İçi, Alay Köşkü, Fatih – İstanbul.
*AHTEM Kütüphanesi: Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi