Olmak ya da olmamak, işte bütün mesele budur” cümlesini neredeyse herkes bilir. İngiliz Edebiyatı’nın büyük şairi Shakespeare’in belki de en sevilen oyunu Hamlet’e aittir. Hamlet konusu itibarıyla bir tragedyadır.
Dünya Tiyatro Günü’nde, tiyatro denince akla ilk gelen eser olan Hamlet tiradlarını ve bu sahneleri canlandıran resimleri netyazı için derledi.
Keyifli okumalar dileriz…
Beş sahnelik bu trajik hikaye eski kuzey masallarına dayanıyor olsa da Shakespeare’nin dildeki ustalığıyla diğerlerinden ayrılmıştır. Claudius, Hamlet’in babasını öldürüp tahta çıkar ve sonrasında annesi ile evlenir. Durum Hamlet’in “Ne azgın bir atılış haram döşeğine!” cümleleriyle ifade edilir. “İyi değil, iyilik de çıkmaz bundan.” Prensin, bu hızlı evliliğe karşı duyguları çok keskindir fakat kendini tutar: “Ama boğ kendini yüreğim; dilimi tutmak gerek!”
Hamlet “güvercin yüklü” biridir. İçi öyle kararır ki, “Dünya, bu güzelim yapı, çorak bir karanlığa döner” gözünde. Bunalımı, ruhsal çöküntüsü ve deliliği bu zeminde köklenir.
Babasının hayaletinin ortaya çıkması olayları başka yere taşır. Hayaletin, cinayeti Claudius’un işlediğini ve intikam almasını söylemesi; Hamlet’i intikam planları içerisine sürükler. Bu planları gizlemek için de deli rolü yapmaya başlayan Hamlet’in delilik ve gerçeklik arasındaki hâli, hikayenin ana örgüsünü kurar.
Hamlet’in en güzel alıntılarından ve bazı sahnelerin resmedildiği tablolardan sizin için derlediklerimize birlikte bakalım.
1. Perde 1. Sahne
Ah bu katı, kaskatı beden bir dağılsa,
Eriyip gitse bir çiy tanesinde sabahın!
Ya da Tanrı yasak etmemiş olsa
Kendi kendini öldürmesini insanın!”
“Tut kendini yüreğim, tut kendini!
Ve siz ey sinirlerim, gevşemeyin birden;
Gerilin, destek olun bana!”
1. Perde 5. Sahne
Ah Hamlet, nasıl böylesine düşer insan?
Sevgim ne yükseklerde tutuyordu onu,
Sevgim hep el ele yürüyordu,
Evlenirken ona ettiğim yeminle.
…
Ama sağlam insan, nasıl cenneti de verseler
Dinlemezse aşağılık cümbüşlerin çağrısını,
Çürük insan, meleklerle sarmaş dolaş olsa da
Bıkar göklerdeki yatağından,
Can atar iğrenç pisliklere…”
2. Perde 2. Sahne
“Göklerin kızı, ruhumun tapınağı
Güzelliklerin en güzeli Ophelia
Olmadı, bayağı kaçtı bu söz,
Güzelliklerin en güzeli, olmayacak söz.
O beyazlıktan beyaz göğsün üstünde
İnanma istersen yıldızların yandığına,
Güneşin döndüğüne inanma,
Doğrunun ta kendisini yalan bil,
Ama seni sevdiğime inan Ophelia
İçimdekini kalıba dökme sanatım yok,
Ama çok, her şeyden çok seviyorum seni,
İnan bana ve Tanrıya emanet ol.”
3. Perde 1. Sahne
Var olmak mı, yok olmak mı, bütün sorun bu!
Düşüncemizin katlanması mı güzel,
Zalim kaderin yumruklarına, oklarına,
Yoksa diretip bela denizlerine karşı
Dur, yeter! demesi mi?
Ölmek, uyumak sadece! Düşünün ki uyumakla yalnız
Bitebilir bütün acıları yüreğin,
Çektiği bütün kahırlar insanoğlunun.
Uyumak, ama düş görebilirsin uykuda, o kötü!
Çünkü o ölüm uykularında
Sıyrıldığımız zaman yaşamak kaygısından,
Ne düşler görebilir insan, düşünmeli bunu
Bir düşüncedir uzun yaşamayı cehennem eden.
Kim dayanabilir zamanın kırbacına?”
3. Perde 2. Sahne
“Allah Allah! Öleli iki ay olsun da unutulmasın hâlâ bir insan? Demek biraz gayretle altı ay kadar da sürebilir büyük bir adamın hatırlarda kalması!”
“Sözlerim uçuyor havaya, ama düşüncem yerde;
Öz olmayınca söz yükselmiyor göklere!”
3. Perde 4. Sahne
“Öyle bir şey ki yaptığın,
Karartır gül pembe yüzünü temiz kadınlığın,
İki yüzlülüğe döndürür ahlakı, fazileti,
Saf bir sevginin alnındaki gülü kopartıp
Kara bir damga basar yerine!
4. Perde 5. Sahne
Biraz menekşe de vermek isterdim size, ama kurudu hepsi babam ölünce…”
5. Perde 1. Sahne
Ne yaman bir devrim bu, gören göz için. Bu kemikler böyle ayak altında olmak için mi bunca nimetlerle beslendi? Kemiklerim sızlıyor, düşündükçe.”
Ophelia Before the King and Queen by Benjamin West
5. Perde 2. Sahne
“Şunu bil ki en derin hesaplar boşa gider de
Akılsız davranış işe yarar bazen.
Demek ki tanrısal bir güç karışıp işe,
Biz ne taslaklar çizersek çizelim,
Son biçimi o veriyor kaderimize.”
Hamlet and Horatio by Victor Müller
5. Perde 2. Sahne Hamlet’in Ölümü
Bak canım Horatio
Kimseler bilmezse olanları
Ne berbat, bir inim kalır dünyada benim!
Yüreğinde bir yerim varsa,
Geç git biraz gideceğim cennete,
Biraz daha katlan bu kötü dünyamıza
Benim hikayemi anlatmak için.”
Bir soylu yürek öldü, iyi geceler, canım prens.
Meleklerin ninnileriyle uyu son uykunu!”
Kaynakça:
William Shakespeare – Hamlet, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 15. Basım