Charlie’nin Çikolata Fabrikası, Matilda, George’nin Harika İlacı, Dev Şeftali gibi ünlü eserlerin Sahibi Roald Dahl, okurlarına ”Bu kadar güzel ve kalıcı yazmak nasıl mümkündür?” sorusunu sordurur.
Bu sorunun cevabını bulmak için yazarın hayatına bakmaya ne dersiniz? Belki bir iz buluruz…
Vildan Kınalı, siz kıymetli okurlarımız için yazdı.
Roald Amundsen, 1911’de Güney Kutbu’na vararak büyük bir başarıya imza atar ve başarısı geniş yankı uyandırır. Bu durumun etkisinde kalanlar arasında Galler’de yaşayan Dahl ailesi de vardır ve birkaç yıl sonra doğan oğullarına Roald adını verirler. Kahramanlıklar isimler vasıtasıyla kişilere sirayet eder mi bilinmez ama Roald Dahl’in yazdığı kitaplarla kendinden, adaşından daha fazla söz ettirdiği bir gerçek.
1916’da Galler’de dünyaya gelen Roald Dahl dört yaşındayken babasını kaybeder. Bir süre sonra annesi tarafından yatılı okula gönderilir. Kaldığı bu okul daha sonra yazdığı hikayelere ilham olacaktır. II.Dünya Savaşı’na kadar bir petrol şirketinde çalışır. Yirmi üç yaşında Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde görev alır. 1940’ta uçağı Batı Çölü’ne düşer ve ağır yaralanır. Altı ay sonra Atina Savaşı’na katılır. Pek çok kaynakta kendisinden “ajan” diye bahsedilir. Katıldığı bir televizyon programında bu soru yöneltildiğinde güler ve “bunun çirkin bir iddia” olduğunu söyler. Britanya Gizli İstihbaratında çalıştığını kabul eden Dahl, oradaki görevini “Winston Churchill ile Franklin D.Rosevelt’in yanında ara buluculuk yapmak” olarak tanımlar ve” Churchill’i ihtiyar dostumuzun aklından neler geçtiği konusunda uyarıyordum” diye ilave eder.
Roald Dahl’in Amerika’lı aktrist Patrica Neal ile otuz yıl süren evliliklerinden beş çocukları olur. 1940’da meydana gelen bir uçak kazasında çocuklarından biri kafasından yaralanır. Bu yaralanmanın acılarını hafifletmek için harekete geçen baba Dahl, Wade-Dahl-Till cihazının icadına yardım eder.
Yazar Olarak Roald Dahl
Doğrusu kendisine atfedilen “ajan”lığın yazarlığını etkilemediğini söyleyemeyiz. Zira Başkan Roosevelt ile yakın bir ilişki içinde olan Dahl, Roosevelt’in “Farklı bir mizah anlayışına sahip olduğunu” söyler. İlk kitabı olan “Cinler”i, Eleanor Roosevelt torununa okur ve çok etkilenir. Yazarı Beyaz Saray’a davet eder. Bu kitabın hakları Walt Disney tarafından satın alınır. Beyaz Saray şüphesiz, Roald Dahl’ın en büyük motivasyonudur ve motivasyon da bir yazarın en fazla ihtiyacı olan şeydir.
Korku ile eğlence arasında ince bir çizgi olduğunu söyleyen Roald Dahl, çocuklar için yazmanın diğer alanlara göre zor olduğunu düşünenlerdendir. Yaşadığı renkli hayat eserlerine ilham olmuştur. Pilotluk yapmış, bulutların arasına çıkarak korku ve eğlence arasındaki yere mekânsal olarak da erişmiştir.
Yirminci yüzyılda hala “en iyi hikâye anlatıcısı” ünvanını koruyan Dahl, askerlik, istihbarat, şairlik, yazarlık ve kısmi mucitliği hayatına sığdırabilmesi bakımından ayrıcalıklı bir isim. Bu renkli hayatın kurgularına ilham olduğunu düşünebiliriz. Eserlerinde çocukları eğlendirmenin yanı sıra, satır aralarına yerleştirdiği mesajlarla büyükleri eleştirir. Tam bir çocuk dostudur. Kitaplarının birçoğu sinemaya uyarlanmıştır. Eserlerinde çocukları eğlendirmenin yanı sıra, satır aralarına yerleştirdiği mesajlarla da büyükleri eleştirir. George’nin Harika İlacı kitabında, George’ye pekiyi davranmayan büyükannesinden bahsederken “Aslında büyükannelerin çoğu tatlı, iyi kalpli, yardımcı olmak isteyen yaşlı hanımefendilerdir, ama bu öyle değildi” Diyerek bir yandan büyükannelerin nasıl olması gerektiğine dair bir girizgâhla, olacakları haklı gösterir.
Repton’da kaldığı yatılı okul ağır cezaların uygulandığı korkunç bir yer olmanın yanında Cadburry adlı şeker firmasının tadım merkezi olmasıyla Roald Dahl için katlanılır bir yer olur. Öğrencilerin şekerleri tadıp, tatlarıyla ilgili fikir beyan etmeleri firmayı rakiplerine karşı güçlü kılar ve Roald Dahl bu tecrübeden esinlenerek Charlie’nin Çikolata Fabrikası’nı yazar. Kitapta abartılı çocuk karakterleriyle, çocuklarının maddi bakımdan isteklerini yapmada aşırıya kaçan ebeveynleri hicveder. Matilda isimli kitapta ise aynı ismi taşıyan ana karakterin ailesi televizyon bağımlısı, ayırımcı, dalavereci bir ailedir. Roald Dahl, Matilda’nın ailesini adeta yerden yere vurur.
23 Kasım 1990’da dünyaya veda eden Dahl’in hayatı boyunca yazdığı mektuplar, ilk el yazmaları ve daha fazlasını içeren arşivi Great Missenden’deki Roald Dahl Müzesi’nde bulunuyor.